تعیین ویژگی های ژنوم و دامنه میزبانی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی در جنوب و جنوب شرق ایران

چکیده بیماری پیچیدگی (زرد) برگ گوجه فرنگی[tomato (yellow) leaf curl virus, t(y)lcv] از گسترده ترین و مخرب ترین ویروس های گوجه فرنگی است که توسط چندین ویروس نزدیک به هم ایجاد می شود. این ویروس ها از خانواده geminiviridea و جنس begomovirus می باشند. ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tomato leaf curl palampur virus, tolcpmv) یکی از گونه های جدید جنس بگوموویروس است که اخیرا از کشورهای هند و ایران روی گوجه فرنگی گزارش شده است. به منظور تعیین مشخصات ژنوم و دامنه میزبانی tolcpmv در استان های کرمان و هرمزگان طی سال های 87-86 تعداد 233 نمونه گیاهی از مزارع و گلخانه های کدوئیان جمع آوری شد. بررسی نمونه های فوق با استفاده از آغازگر های عمومی واختصاصی در آزمون pcr نشان داد که کدوئیان از جمله خیار، کدو، طالبی، شما و خربزه آلوده به tolcpmv هستند. برای تعیین مشخصات ژنوم، قطعات dna-a و dna-b توسط آغازگرهای اختصاصی تکثیر و محصولات pcr بعد از همسانه سازی تعیین ترادف گردیدند. نتایج حاصل از تعیین ترادف قطعات dna-a و dna-b نشان داد که طول کامل این دو قطعه به ترتیب 2756 و 2720 جفت باز بوده و هر قطعه به ترتیب دارای شش و دو چهارچوب بسته ژنی (orf) می باشند. براساس مقایسه ترادف نوکلئوتیدی بیشترین شباهت طول کامل قطعات dna-a و dna-b ویروس جدایه ایرانی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی با tolcpmv-in که اخیرا از کشور هند گزارش شده است، به ترتیب 97 و89 درصد می باشد. از میان سایر بگوموویروس های دیگر، جدایه ایرانی tolcpmv بیشترین شباهت را با جدایه های ویروس نیودهلی پیچیدگی برگ گوجه فرنگی (tomato leaf curl new delhi virus, tolcndv) نشان داد. بر اساس مطالعات فیلوژنتیکی، جدایه ایرانی tolcpmv با جدایه هندی ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی و جدایه های مختلف tolcndv در یک گروه قرار می گیرند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که tolcpmv در مزارع کدوئیان و گوجه فرنگی در مناطق جنوب و جنوب شرقی ایران به طور گسترده شیوع دارد، بطوریکه خسارت ناشی از این ویروس در برخی از مزارع و گلخانه های کدوئیان به 100% می رسد. در خاتمه می توان گفت که ویروس پالامپور پیچیدگی برگ گوجه فرنگی یک تهدید جدی برای کاشت بسیاری از انواع کدوئیان و گوجه فرنگی در مناطق جنوب و جنوب شرق ایران است.